Akciğer Kanseri ile Mücadelede Erken Teşhis ve Önleyici Tedbirler

Kasım ayı, dünya genelinde Akciğer Kanseri Farkındalık Ayı olarak anılmakta. Akciğer kanseri, erkeklerde en yaygın kanser türü olarak öne çıkarken, kadınlarda ise ikinci sırada yer almakta. Bu hastalık, her iki cinsiyette de kanser kaynaklı ölümlerin en önemli nedeni olma özelliğini taşımaktadır. 2022 yılı itibarıyla dünya genelinde yaklaşık 2.5 milyon yeni vaka ve 1.8 milyon ölüm kaydedildiği tahmin edilmektedir (GLOBOCAN, 2022).

Türkiye'de ise erkeklerde trakea, bronş ve akciğer kanseri, 55,9/100.000 oranıyla en sık görülen kanser türü olurken, kadınlarda ise 11,2/100.000 oranıyla beşinci sırada yer almaktadır. Son verilere göre, ülkemizde bir yıl içinde yaklaşık 31 bin kişi akciğer kanseri teşhisi alırken, 25 bin kişi bu hastalık nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Vakaların yalnızca %18,5’i lokalize evrede tespit edilirken, %54,9’u uzak yayılım evresinde ortaya çıkmaktadır. Tanı alma medyan yaşı ise 64'tür.

Akciğer kanserinin başlıca risk faktörü tütün ve tütün ürünlerinin kullanımıdır. Ülkemizde yapılan bir çalışma, akciğer kanserine yol açan vakaların erkeklerde %89,9, kadınlarda ise %43 oranında tütün tüketimi ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, her yıl ortaya çıkan yaklaşık 25 bin akciğer kanseri vakasının önemli bir kısmının önlenebilir olduğu ifade edilebilir.

Akciğer kanserinin diğer risk faktörleri arasında mesleki (asbest, ağır metaller) ve çevresel etkenler (hava kirliliği, pasif içicilik, radon) yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yayımlanan 2023 Akciğer Kanseri Raporu’nda, akciğer kanserinin önlenmesine yönelik programların birincil ve ikincil koruma önlemlerini içermesi gerektiği vurgulanmaktadır. Birincil koruma, risk faktörlerini azaltarak hastalığın önlenmesini hedeflerken, ikincil koruma, hastalığın erken aşamalarda tespit edilmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

Akciğer kanseri farkındalık ayı dolayısıyla, vatandaşlarımıza tütün ve tütün ürünlerini kullanmamaları, sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemeleri ve düzenli tarama programlarına katılmaları önerilmektedir. Düzenli fiziksel aktivite, dengeli beslenme ve çevresel risk faktörlerini minimize etme stratejileri de kanserle mücadelede önem arz etmektedir. Akciğer kanseri ile mücadeledeki en kritik aşamalar arasında, erken teşhis ve önleyici tedbirler yer almakta.

Baran Yılmaz / Anadolu Haber